Wie gaat er mee naar Signal?

We vertrouwen dagelijks op digitale platforms—om te communiceren, te zoeken, te betalen. Maar dat vertrouwen begint te wankelen. Sinds Meta op 7 januari 2025 aankondigde te stoppen met onafhankelijke factcheckers en ondertussen gegevens blijft verzamelen over WhatsApp-gebruikers, groeit het ongemak. Hoeveel controle hebben we nog over onze digitale levens? En blijven we bij deze platformen, of zoeken we alternatieven zoals Signal?

We hebben lang gedacht dat digitale technologie ons slechts faciliteert—dat het een neutraal hulpmiddel is, een onmisbare ruggengraat voor ons dagelijks leven. Maar in werkelijkheid zijn platformen geen passieve diensten; ze sturen ons gedrag en bepalen wie de macht heeft over informatie en communicatie. WhatsApp voelt als een vanzelfsprekendheid, maar achter het scherm bepaalt Meta hoe data wordt verzameld en gebruikt. De vraag is niet alleen of we WhatsApp nog vertrouwen, maar of we de machtsconcentratie van grote techbedrijven nog accepteren.

Die concentratie is enorm. Meta, Google, Apple, Amazon en Microsoft domineren het digitale ecosysteem. In een academisch tijdschrift beschrijft hoogleraar mediastudies José van Dijck dit systeem met de metafoor van een boom: de wortels zijn de infrastructuur—servers, software, datacenters. De stam zijn de grote platforms zoals zoekmachines en sociale media. De takken? Dat zijn de apps die we dagelijks gebruiken. Maar de volledige boom is in handen van een paar bedrijven. Dat heeft gevolgen voor privacy, economie en zelfs democratie.

Technologie maakt een ontwikkeling door voordat het helemaal ingeburgerd raakt in ons dagelijks leven. Dat zie je mooi terug in de zogenoemde technologiepiramide. Die piramide bestaat uit zeven lagen. Helemaal onderaan staat ‘Envisioned’—de fase waarin een technologie nog puur een idee is, een droom. Denk aan tijdreizen: we kunnen het ons voorstellen, maar het bestaat nog niet. Helemaal bovenaan staat ‘Naturalized’. In die fase is technologie zó vanzelfsprekend geworden dat we er nauwelijks nog bij stilstaan. Zoals koken, het idee dat wij ons voedsel verhitten voordat we het opeten.

In deze technologiepiramide bevindt zich ook WhatsApp. De app wordt breed geaccepteerd, maar met de groei van Signal lijkt een verschuiving plaats te vinden. Signal klimt op naar ‘accepted’, ook wel acceptatie, terwijl WhatsApp steeds meer ter discussie staat, en wellicht zakt in de piramide. Dit laat zien dat technologie nooit statisch is, maar voortdurend verandert op basis van maatschappelijke waarden en prioriteiten.

Alternatieven zoals Signal winnen terrein in de piramide en boom, en de overstap is meer dan een praktische keuze. Het laat zien dat we het blijkbaar wenselijk vinden om een chatapp te gebruiken die zorgvuldig omgaat met onze gegevens en waarin privacy voorop staat. WhatsApp lijkt zich bewust van deze groeiende voorkeur: de app stuurt geruststellende berichten over privacy en probeert gebruikers te behouden. Toch blijft de vraag of dat genoeg is om het vertrouwen van gebruikers te versterken.

Dus wat doe jij? Blijf je bij Whatsapp of ga je naar Signal?