Wat zit er in je tas? De evolutie van dragers

Wanneer we aan de prehistorie denken, zien we al snel jagers die met speren achter mammoeten aan rennen. Maar wat als overleven minder draaide om de jacht, en juist meer om het verzamelen van zaden, bessen en vruchten, meegenomen in een simpele tas om thuis te delen?

In onze collectieve verbeelding bestaat de prehistorie vaak uit gevechten met reusachtige dieren, het ontdekken van vuur, en de dramatiek van speren, pijlen, bloed en vlees. Maar misschien was er, als we beter kijken, een nog eerdere technologie: de tas, of breder gezien, de container.

De oorsprong van het verzamelen
Stel je voor dat je gaat wandelen en een struik vol heerlijke bessen vindt. Hoe groot je handen ook zijn, je kunt maar een paar handjes tegelijk meenemen. Messen, bijlen of scharen helpen je de takken te knippen, maar als je de bessen ontspannen thuis wilt opeten — of bewaren voor de volgende ochtend — heb je een tas of mand nodig.

Dit idee wordt verkend door de Amerikaanse auteur Ursula K. Le Guin in haar essay The Carrier Bag Theory of Fiction. Ze stelt dat het eerste culturele gereedschap waarschijnlijk een container was, met een draagriem om hem te vervoeren. Haar gedachte strekt zich uit naar allerlei uitvindingen die bedoeld zijn om te bevatten: een fles voor vloeistoffen, een doos voor materialen, of een blad om voedsel in te wikkelen.

De mistige top
In het ‘Pyramid of Technology’-model beschrijft Koert van Mensvoort de verschillende niveaus waarop technologieën in onze samenleving functioneren. Helemaal bovenaan, op de ‘mistige top’, zijn technologieën zo vanzelfsprekend geworden dat we ze bijna niet meer opmerken. Van koken en kleding tot landbouw en — in dit geval — containers. Ze zijn genaturaliseerd en vormen mede onze menselijke identiteit, waardoor we dingen als zakken, kasten, laden en rugzakken vanzelfsprekend vinden.

Deze hulpmiddelen richten onze energie niet naar buiten, maar naar binnen. Wanneer de mist optrekt en we opnieuw kijken, wordt het huis een container voor mensen en het boek een container voor woorden. In dat licht zien we ineens ook de betekenis van de tas.

Relevantie vandaag de dag
Tassen zijn overal om ons heen: rugzakken, sporttassen, handtassen, koffers, fietsmanden. Ons dagelijks leven draait om containers die dragen en vasthouden, en ze stellen ons in staat steeds weer nieuwe ‘tassen’ te creëren die onze leefwereld vormgeven. Denk aan Coperni’s 'cloudy air bag' uit de FW24-show, gemaakt van NASA’s silica-aerogel. En over wolken gesproken: de cloud die we dagelijks gebruiken is eigenlijk niets anders dan een digitale, externe container waarin we onze gegevens opslaan.

Het bewaren, verzorgen en overdragen van informatie — in de vorm van kennis — heeft ons gebracht waar we nu zijn. Het zijn de dingen die we dragen en delen, die blijven bestaan. Evolutie is niet alleen een verhaal van successen en tragedies, maar ook een geschiedenis vol mensen die hun culturele draagtassen bewaken en beschermen.

Worden we afhankelijk zonder dat we het doorhebben?
Deze technologieën werken vaak op de achtergrond, en misschien vertrouwen we er wel meer op dan we beseffen. Wat gebeurt er wanneer al onze kennis in de cloud staat? Wanneer onze inhoud zich bevindt in ogenschijnlijk stabiele, maar door bedrijven beheerde containers, bestaat het risico dat we alternatieven vergeten. Foto’s, bestanden, muziek, berichten en andere digitale inhoud kunnen — in zekere zin — zomaar verdwijnen.

Boeken en universiteiten zullen er echter nog steeds zijn als de cloud ooit uiteenvalt. Hoe handig deze abstracte digitale container ook is, de dingen die we écht belangrijk vinden verdienen een veiligere, meer tastbare plek.