Plastic insecten: van afval naar nieuwe natuur

Bij Next Nature geloven we dat technologie en natuur steeds meer met elkaar verweven raken. Henk Loorbach brengt deze visie tot leven door plastic afval, verzameld op stranden in Griekenland en Amsterdam, om te vormen tot 275 unieke plastic insecten. Wat begon als een opruimactie, werd een kunstproject dat ons doet nadenken over de toekomst van onze planeet, de rol van plastic en de verhouding tussen mens, technologie en natuur.

Hoe kwam je op het idee om plastic insecten te maken?
‘‘Het begon op het Paralia Sifneiko strand in Griekenland, op het eiland Antiparos. Ik raapte daar plastic afval op, gewoon om het strand schoon te maken. Op een gegeven moment had ik zoveel verzameld dat mijn vriendin zei: "Je hebt er nu zoveel, doe er iets mee.", haha. Het zette mij aan het denken. Ik begon een beetje te knutselen en daar kwamen de eerste insecten uit.

Wanneer besefte je dat dit een echt kunstproject werd?
‘‘Dat kwartje viel pas toen ik op een mooie zomerdag in mijn achtertuin zat en begon te kijken naar de insecten die daar rondkropen. Ik zoomde steeds verder in en besefte dat er een hele microkosmos van insecten was, net zoals ik dat zie met plastic afval. Hoe meer je focust, hoe meer detail je ontdekt. Toen ben ik die twee werelden gaan combineren. Ik zette mijn doel op 250 plastic insecten. Ik vind dat het pas een kunstproject is als je er veel hebt.’’

Welke soorten plastic verzamel je?
‘‘Je vindt echt van alles: LEGO-blokjes, flessendoppen, de dopjes van die drinkbreakers… Maar na een tijdje werd ik steeds kieskeuriger. Elk insect moest uniek zijn, dus ik zocht naar specifieke vormen en kleuren. Dat is een intensief proces. Als je de stukken eenmaal hebt dan moet je ze schoonmaken, ze ontdoen van de etiketten en etensresten. Daarna pak je een schaar en een stanleymes en ga je beginnen met knutselen.’’

Zie je jouw werk als kunst, activisme of iets anders?
‘‘Ik noem het vooral toegankelijke kunst. Iedereen begrijpt het meteen: het toont het plastic probleem én het uitsterven van insecten. Mijn werk laat dat heel duidelijk zien. Of het een waarschuwing is? Dat weet ik niet. Het is meer een constatering, maar wel eentje die hopelijk aanzet tot nadenken. Ik roep niemand direct op tot actie, maar hoop wel bewustwording te creëren.’’

Wat zegt jouw werk over de relatie tussen mens en natuur?
‘‘We kunnen niet zonder plastic, het leven zou een stuk moeilijker zijn zonder. Voor de geneeskunde is het onmisbaar, denk aan implantaten en medische hulpmiddelen. Ook voor voedselopslag en transport is het essentieel. Maar we moeten wel beter nadenken over de gevolgen. Microplastics zitten nu al in ons ecosysteem en zelfs in onze hersenen. Dat is niet iets wat we moeten willen. Misschien klinkt het gek, maar ik zou blij zijn met een plastic heup als ik die ooit nodig heb, maar plastic snippers in mijn bloed gaan echt te ver. We zijn onlosmakelijk verbonden met de natuur, maar we moeten oppassen dat we die relatie niet laten vervuilen door ons eigen gemak en massaproductie.’’

Denk je dat afval in de toekomst verdwijnt door betere recyclingtechnologieën, of moeten we zoeken naar nieuwe manieren om het te hergebruiken, zoals jij doet?
‘‘Wat ik doe is een niche. Ik heb één kilo plastic gerecycled, terwijl er bijna elk uur 50-duizend ton plastic bij komt. Dan heeft mijn project niks uitgehaald. Maar het laat wel zien dat we creatiever met afval kunnen omgaan. Ondanks dat, denk ik toch dat het een losing battle is. Iedereen bestelt online, we repareren minder en kopen liever nieuwe dingen. Je zou denken dat steeds meer mensen zich bewust worden van het probleem, maar in de praktijk lijkt het alsof het niemand echt interesseert. We zitten in een consumptiemaatschappij waarin gemak vooropstaat. Er zijn geweldige recycle-initiatieven, maar ik vraag me af of ze genoeg gaan zijn om het probleem echt op te lossen.’’

Heb je plannen om nog andere kunstwerken te maken met plastic afval?
‘‘Geen dieren, maar ik heb wel ideeën om robots te maken van grotere stukken plastic die ik heb liggen. Maar daar kan ik nog niet te veel over verklappen, haha!’’

Met zijn plastic insecten laat Henk Loorbach op een toegankelijke manier zien hoe afval en natuur steeds meer met elkaar verweven raken. Zijn werk is geen oproep tot actie, maar een visuele reflectie op de staat van onze wereld. Het zet aan tot nadenken: zijn we in staat om ons afvalprobleem op te lossen, of wordt plastic op den duur een onlosmakelijk onderdeel van onze next nature?