De oceaan bevat nu evenveel plastic als leven

Uit onderzoek van het Nederlandse Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) blijkt dat onze oceanen niet alleen vol zitten met microplastics, maar ook met nóg kleinere deeltjes: nanoplastics. Alleen al in de bovenste lagen van de Noord-Atlantische Oceaan zweeft naar schatting 27 miljoen ton van dit materiaal. Dat is vergelijkbaar met 75 Empire State Buildings aan plastic, verspreid over honderden meters diepte.

Deze ontdekking is opmerkelijk: het verklaart waar het grootste deel van het ‘zoekgeraakte’ plastic is gebleven. Onderzoekers zagen al jaren een groot verschil tussen de hoeveelheid plastic die wereldwijd is geproduceerd en de hoeveelheid die daadwerkelijk in het milieu wordt teruggevonden. In de oceanen drijft naar schatting zo’n 3 miljoen ton microplastic en 250 duizend ton zichtbaar plastic afval.

Nanoplastics ontstaan wanneer grotere stukken plastic door zonlicht en slijtage langzaam uiteenvallen in deeltjes kleiner dan een duizendste millimeter. Ze zijn daardoor onzichtbaar voor het blote oog. Toch zijn ze overal: van de kust tot duizenden kilometers uit zee, en zelfs op vijf kilometer diepte.

Deze minuscule deeltjes bereiken de zee niet alleen via rivieren, maar worden ook meegevoerd door regenwater of dwarrelen zelfs vanuit de lucht neer, zo stellen de onderzoekers.

Plastic als nieuw aardmateriaal
Plastic is inmiddels zó alomtegenwoordig dat het niet alleen ons milieu, maar ook de geologie van de aarde beïnvloedt. Geologen spreken zelfs al van een ‘plastiglomeraat’: gesteenten waarin plastic is verweven met zand en schelpen. Nu blijkt dat ook de oceanen een permanente laag plastic bevatten. Het materiaal is niet meer weg te denken uit de biosfeer en wordt zo onderdeel van de natuurlijke cyclus.

Wat betekent dit?
De gevolgen zijn nog niet volledig in kaart gebracht, maar er zijn serieuze zorgen. Nanoplastics kunnen zich ophopen in de voedselketen, het immuunsysteem verstoren en mogelijk zelfs het vermogen van algen aantasten om broeikasgassen op te nemen. Daarmee raakt het niet alleen het leven in zee, maar ook het wereldwijde klimaat.

Plastic is daarmee niet langer een tijdelijk afvalproduct, maar een nieuw aardmateriaal. Het dwingt ons opnieuw na te denken over wat natuur eigenlijk is en welke rol wij daarin spelen. Al in 2009 werd er gespeculeerd over een toekomstige microbe voor wie plastic voedsel is. Het goede nieuws? Volgens een ander onderzoek van het NIOZ bestaan zulke plastic-etende microben echt.