Strijd zonder soldaten

Van landbouw tot brandbestrijding: drones zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Maar hun rol stopt daar niet. Wat begon als een vliegende assistente, groeide uit tot een nieuwe strijder aan het front, vaak zonder dat er nog een mens aan te pas komt.

In hedendaagse conflicten is het niet langer de soldaat, maar de drone die het strijdtoneel bepaalt. Ze verkennen, volgen en vallen aan, aangestuurd door mensen op afstand. Maar de nieuwste ontwikkeling gaat nog een stap verder: autonome drones die dankzij kunstmatige intelligentie zelfstandig doelen selecteren en aanvallen uitvoeren, zoals besproken in The Guardian. Geen piloot meer aan de knoppen, maar een algoritme dat het strijdtoneel vormgeeft.

Wie geeft het bevel?
Maar wat gebeurt er als een drone een verkeerde beslissing maakt? Wie is dan verantwoordelijk? Willen we eigenlijk wel dat machines dit soort keuzes maken? 

Tegelijkertijd verandert het speelveld. Geen mens-tegen-mens-situatie meer, maar systemen die andere systemen bestrijden: drones tegen radars, algoritmes tegen algoritmes. Dat kan het directe menselijke leed beperken, maar betekent ook minder menselijke controle en een verschuiving van morele afwegingen.

Het conflict wordt stiller, maar niet minder ingrijpend
Autonome systemen worden vaak gezien als oplossing om mensen uit gevaarlijke situaties te halen. Toch blijft de mens altijd aanwezig, als doelwit, als programmeur, als stille toeschouwer. Technologie lijkt de regie over te nemen, maar achter elke drone schuilt nog steeds een menselijke keuze: om niet in te grijpen en technologie zijn gang te laten gaan.

Richting geven aan autonomie
De grenzen tussen software, hardware en krijgsmacht vervagen. Technologie lijkt autonoom, maar de waarden die we erin programmeren blijven menselijk. De vraag is dus niet alleen of we deze systemen inzetten, maar vooral hoe we ze vormgeven. Welke keuzes leggen we vast in code, en welke vrijheden geven we mee?

Het is goed om middelen te investeren in defensie en bescherming van wat we hebben. Maar minstens zo belangrijk is het om te investeren in verbeeldingskracht: het vermogen om ons voor te stellen welke rol technologie in de toekomst moet spelen. Zo kunnen we actief richting geven aan de manier waarop samenleving en technologie zich ontwikkelen.

Geen autonomie zonder verantwoordelijkheid. Geen strijd zonder debat.