Een zonnescherm op 50 kilometer hoogte?

Stel je een gigantisch zonnescherm voor dat hoog boven ons hoofd zweeft en een klein deel van het zonlicht tegenhoudt. Het klinkt als sciencefiction, maar wetenschappers onderzoeken serieus of dit concept kan helpen om de aarde tijdelijk af te koelen. Een nieuw onderzoek wijst nu op een opvallende locatie voor zo’n zonnescherm: de bovenkant van de stratosfeer, zo’n 50 kilometer hoog.

Het idee komt uit de natuur. Grote vulkaanuitbarstingen, zoals die van de Pinatubo in 1991, stoten zwaveldeeltjes uit die hoog in de atmosfeer blijven hangen en zonlicht terugkaatsen. Het gevolg: de aarde koelt tijdelijk af. Onderzoekers hopen dit natuurlijke effect na te bootsen om zo de opwarming van de aarde af te remmen.

Waarom zo hoog?
Tot nu toe richtte onderzoek zich vooral op lagere hoogtes, rond de 20 kilometer. Maar daar kleven nadelen aan: deeltjes verstoren regenpatronen en kunnen de ozonlaag aantasten. Nieuwe berekeningen tonen aan dat het op 50 kilometer hoogte veel beter werkt. Daar verspreiden de deeltjes zich gelijkmatiger, blijven ze langer hangen, en is het risico op klimaatschade kleiner. Het verkoelende effect is bovendien sterker.

Er is echter een uitdaging: er bestaan geen vliegtuigen die deze hoogte kunnen bereiken. Hiervoor zouden raketten nodig zijn, wat het plan technisch ingewikkelder én veel duurder maakt.

Tijd winnen, geen wondermiddel
Belangrijk om te beseffen: dit zonnescherm haalt geen CO₂ uit de lucht. Zodra het effect verdwijnt, stijgt de temperatuur weer. Deze aanpak is dus geen oplossing op zich, maar kan hooguit tijd kopen om de uitstoot van broeikasgassen drastisch te verminderen. Tegelijkertijd roept dit technologieconcept lastige vragen op: wie beslist of we daadwerkelijk ingrijpen in de atmosfeer? En wie bepaalt wanneer we stoppen?

Tot nu toe zijn experimenten beperkt gebleven, vooral door maatschappelijke weerstand. Toch investeren steeds meer landen in onderzoek, niet om direct actie te ondernemen, maar om voorbereid te zijn als de klimaatcrisis escaleert. De vraag blijft: Zal de mens uiteindelijk – tegen wil en dank – de planeet ontwerpen?