De technosfeer weegt zwaarder dan de biosfeer

Onze gebreken hebben ons altijd voortgedreven, zelfs bij onze verre voorouders, terug in de laatste IJstijd. Zonder de snelheid en kracht om groot wild te vangen, en zonder scherpe tanden en klauwen om vlees te verscheuren, bedachten we speren, vuurstenen messen en schrapers. Omdat we geen dikke vacht hadden, namen we de huiden van andere dieren. Toen het ijs zich terugtrok, bedachten we nieuwe middelen om te overleven en comfort te vinden – stenen woningen, ploegen, voertuigen met wielen. Al deze uitvindingen maakten het mogelijk om kleine oases van beschaving te creëren in een natuurlijke wildernis die eindeloos leek.

Het idee van een natuurlijke wereld die de mens en zijn creaties ver overstijgt, bleef lang bestaan – zelfs tot in moderne tijden – maar botste onlangs op zorgen over klimaatverandering en uitstervende soorten, veroorzaakt door ons handelen. Hoe kon dat, terwijl wij zo klein zijn, en de natuur zo groot?

Een nieuwe studie in Nature door een team wetenschappers van het Weizmann Instituut in Israël zet dit perspectief op zijn kop. Onze constructies hebben nu – en op griezelige wijze precies dit jaar – dezelfde massa bereikt als die van alle levende organismen op aarde. De menselijke onderneming groeit snel, terwijl de natuur blijft krimpen. Het sciencefictionbeeld van een door mensen gemaakte planeet is al werkelijkheid.

Het lijkt een eenvoudige vergelijking, maar is in de praktijk duivels lastig. Maar dit team heeft ervaring met zulke schijnbaar onmogelijke uitdagingen. Een paar jaar geleden berekenden zij het eerste deel van de vergelijking: de massa van al het leven op aarde – inclusief alle vissen in zee, microben in de bodem, bomen op het land, vogels in de lucht en nog veel meer. De biosfeer van de aarde weegt nu iets minder dan 1,2 biljoen ton (droge massa, exclusief water), waarbij bomen op land het grootste deel vormen. Het was ongeveer het dubbele voordat mensen bossen begonnen te kappen – en het neemt nog steeds af.

Nu heeft het team zich verdiept in de statistieken van industriële productie en massa’s in beweging, en de groei gereconstrueerd – vanaf het begin van de 20e eeuw – van wat zij “antropogene massa” noemen. Dit is al het materiaal dat wij bouwen – huizen, auto's, wegen, vliegtuigen en talloze andere dingen. Het patroon dat zij vonden was opvallend anders. In 1900 bedroeg onze gebouwde massa zo’n 35 miljard ton, wat tegen het midden van de eeuw ongeveer verdubbeld was. Toen volgde die welvaartsexplosie na de Tweede Wereldoorlog – de zogeheten Great Acceleration – en onze massa groeide meervoudig tot iets meer dan een halve biljoen ton tegen het einde van de eeuw. In de afgelopen 20 jaar is het opnieuw verdubbeld, tot het dit jaar gelijk is aan de massa van al het levende. Als de huidige trends zich voortzetten, zal de levende wereld in de komende jaren zwaar worden overtroffen – driemaal tegen 2040, zeggen zij.

Wat is dat allemaal dat we maken? Het heeft nu een buitengewone en explosieve diversiteit. Het aantal “technospecies” overstijgt nu ruimschoots het geschatte aantal van 9 miljoen biologische soorten op aarde, en ze tellen is een taak die zelfs het indrukwekkende rekenvermogen van dit team te boven gaat. Maar onze massa kan worden opgedeeld in ingrediënten, waarvan beton en aggregaten een gigantisch aandeel hebben – ongeveer vier vijfde. Daarna komen bakstenen, asfalt en metalen. Op deze schaal zijn plastics een klein ingrediënt – en toch is hun massa nu al groter dan die van alle dieren op aarde.

Het is een onthullende, nauwkeurige studie, en duidelijk over wat wel en niet in de metingen is opgenomen. Zo tellen ze bijvoorbeeld niet het gesteente en de aarde mee die worden verplaatst en geëgaliseerd als funderingen voor onze bouwwerken, noch al het afvalgesteente dat vrijkomt bij het delven van de ingrediënten: momenteel wordt er bijna een derde biljoen ton van dat materiaal per jaar verplaatst. Als je daar ook nog het aardemateriaal bij optelt dat we op andere manieren gebruiken of misbruiken – bij het ploegen van landbouwgrond, of het laten ophopen van sediment achter dammen – dan hebben mensen in totaal zo’n 30 biljoen ton aan aardse hulpbronnen gebruikt en weggegooid.

Hoe je het ook wendt of keert, het laatste punt van het team in hun baanbrekende studie treft doel – en sluit aan bij een andere recente analyse waar we ook aan hebben gewerkt. Sinds het midden van de 20e eeuw is de aarde een nieuwe, door mensen gedreven koers ingeslagen – een koers die de stabiele omstandigheden van het Holoceen achter zich laat, en het onzekere, snel veranderende nieuwe tijdperk van het Antropoceen binnengaat. Het overweldigende bewijs lijkt onweerlegbaar.

Geschreven door Jan Zalasiewicz, hoogleraar paleobiologie aan de Universiteit van Leicester, en Mark Williams, hoogleraar paleobiologie aan de Universiteit van Leicester. Dit artikel is herpubliceerd van The Conversation onder een Creative Commons-licentie. Lees hier het originele artikel.