Next Generation: listening to ultrasound waves with Sheng-Wen Lo

Dit verhaal maakt deel uit van Next Generation, een serie waarin we jonge makers een platform bieden om hun werk te presenteren. Wil je jouw werk hier zien? Neem contact op en bepaal je coördinaten terwijl we samen onze toekomst verkennen.

Overweeg dit, door mensen veroorzaakt geluid heeft gevolgen voor (stedelijke) dieren, volledige ecosystemen en zelfs mensen. Het vermindert het vermogen om natuurlijke geluiden te horen, wat voor veel dieren het verschil tussen leven en dood kan betekenen, en vermindert het kalmerende effect dat we ervaren wanneer we tijd doorbrengen in 'wilde' plekken.

En hoe zit het dan met dieren? Hoe gaan stedelijke dieren (denk aan katten en honden) om met de natuurlijke geluiden van stedelijke gebieden?

Kunstenaar Sheng-Wen Lo’s (Taiwan, 1987) nieuwste project Uitrekbare Oren laat zien hoe Lo zich een maand lang continu blootstelde aan ultrasone geluidsgolven om de subjectiviteit van de geluidservaring te onderzoeken. Hij deed dit door zijn oren te vergroten met een draagbaar apparaat dat hem in staat stelde ultrasone golven te horen zoals de meeste huisdieren dat doen. We spraken de kunstenaar om meer te weten te komen over zijn bevindingen.

De meeste van mijn projecten gaan over de relaties tussen menselijke en niet-menselijke dieren; de projecten ontstaan vaak uit dagelijkse ervaringen. Toen ik met andere mensen samenwoonde, ontdekte ik dat geluid behoorlijk subjectief is; wat voor mij lawaai is, kan voor anderen als muziek klinken. Dit bracht me tot de gedachte dat ‘lawaai’ ook soortafhankelijk zou kunnen zijn, aangezien het gehoorbereik per soort verschilt.

Toch gaan we in de praktijk vaak mensgericht om met ‘ruis’ – bijvoorbeeld hoe fabrikanten op productinformatie het voor mensen hoorbare geluidsniveau in decibellen vermelden, en hoe de politie het hoorbare geluid meet wanneer iemand een klacht indient over geluidsoverlast. De frequentie van het geluid dat een mens kan horen is echter vrij beperkt, maar dat weerhoudt ons er niet van om deze geluiden te produceren.

Dit bracht me aan het denken, produceer ik deze geluiden onbewust, wat andere soorten mogelijk kan storen, of leef ik in samenlevingen die rijk zijn aan ultra/infrageluid?

Ik heb met mijn apparaat geëxperimenteerd in mijn vertrouwde omgeving in Nederland en Taiwan, wat me naar zowel stedelijke als natuurlijke plekken bracht. Hoewel het project me niet altijd dichter bij de natuur bracht, was het voor mij een eerste poging om in de schoenen van een andere soort te stappen.

Natuurlijk is het onmogelijk voor een mens om succesvol de ervaring van een andere soort 'te voelen', maar proberen dit toch te doen stelde me in staat mijn omgeving op een frisse manier te verwerken. Omdat ik vaak niet gaf om wat ik niet kon zien of horen, ging het bij dit project meer om te ontdekken wat er zou gebeuren als ik deze verwaarlozing onder ogen zou zien.

Ja, ik heb veel gesprekken met mijn vriendin de dierenarts tijdens mijn projecten, om inzichten en misschien ervaringen vanuit haar perspectief te verkrijgen. In dit geval waren de mogelijke negatieve effecten van ultrasoon geluid op dieren echter verrassend genoeg niet goed onderzocht in de wetenschap. Slechts een handvol artikelen was direct gerelateerd aan dit onderwerp, en de meeste daarvan werden decennia geleden gepubliceerd.

Alledaagse activiteiten zoals het opendraaien van een kraan kunnen een aanzienlijke hoeveelheid ultrasoon geluid produceren. Tijdens het experiment ontwikkelde ik daarom de gewoonte om mijn hoofd weg te draaien van kranen telkens wanneer ik ze gebruik. Ik denk niet dat ik gewend ben geraakt aan vervelende geluiden, het had mijn gedrag alleen veranderd voor de duur van het experiment. Ik merkte ook dat ik na het experiment gevoeliger was geworden voor (hoorbaar) geluid.

Stofzuigers, haardrogers en sommige tl-verlichting produceren behoorlijk wat ultrasoon geluid, net als veel dingen op straat, zoals veegwagens. Daarnaast produceert bijna elk elektrisch gereedschap in een tandartspraktijk een aanzienlijke hoeveelheid geluid.

Ik denk dat een mogelijke manier om deze geluiden te beperken begint bij de productie — het meten van het geluid in een breder spectrum tijdens de fabricage, en ten minste waarschuwingsetiketten op producten aanbrengen als ze een aanzienlijke hoeveelheid onhoorbaar geluid zouden uitstralen, aangezien ze waarschijnlijk in de nabijheid van andere dieren zullen worden gebruikt.

Ik denk niet dat het hebben van dit extra bereik van gehoor mijn andere zintuigen zoals zicht of reuk heeft beïnvloed. Maar het is wel stressvol geweest. Dit heeft niet alleen geleid tot een slecht humeur, maar mogelijk ook tot lichamelijke ziekte. Het is mogelijk dat stress door lawaai mijn immuunsysteem heeft verzwakt, aangezien ik een infectie in mijn luchtwegen heb opgelopen tijdens mijn tijd in Taiwan (wat mij niet vaak overkomt).

Ik kan niet bewijzen dat de dromen direct verband hielden met het dragen van dit apparaat, maar misschien een manier om een kijkje te nemen in mijn mentale toestand. Toen ik het apparaat begon te testen, merkte ik dat ik midden in de nacht wakker werd, hardop lachte, of droomde in 3D- of 2D-animaties. Deze dromen had ik eerder niet gehad.

Het apparaat zal niet beschikbaar zijn voor het publiek om te dragen tijdens de tentoonstelling, aangezien het project niet over het apparaat gaat, noch over het getransformeerde geluid. Het horen van het getransformeerde geluid is niet wat een dier zou ervaren, en kan daarom misleidend zijn.

Het project gaat uiteindelijk vooral over het confronteren van verwaarlozing. Door mezelf in een proefkonijn te veranderen, probeert het de fundamentele verschillen tussen menselijke en niet-menselijke dieren te benadrukken, en na te denken over de gevolgen van het negeren van dergelijke verschillen.

Wat? 360º foto- en videodocumentatie van een maand lang durend experiment waarin ultrasone geluidsgolven worden gehoord zoals dieren dat doen.
Wanneer? Nu, tot en met 5 april 2020
Waar? FOAM, Amsterdam

Alle afbeeldingen © Sheng-Wen Lo