There is not enough Africa in Computers

Brian Eno - kunstenaar, componist, uitvinder, denker - sprak met Kevin Kelly over de betekenis van Afrika voor muziek en technologie.

"Afrika is alles wat iets als klassieke muziek niet is. Klassieke—misschien moet ik zeggen “orkestrale”—muziek is zo digitaal, zo opgedeeld, ritmisch, qua toonhoogte en wat betreft de rollen van de muzikanten. Het zit allemaal in kleine hokjes. De reden dat je wonderkinderen hebt in schaken, rekenen en klassieke compositie is dat het allemaal werelden zijn van onsamenhangende, opgedeelde mogelijkheden. En het feit dat orkesten steeds hetzelfde spelen stoort me. Klassieke muziek is muziek zonder Afrika. Het vertegenwoordigt ouderwetse hiërarchische structuren, rangorde, alle niveaus van controle. Orkestrale muziek vertegenwoordigt alles wat ik niet wil van de Renaissance: extreem trage feedbacklussen.

Als je een componist bent die dat soort muziek schrijft, hoor je pas na een paar jaar hoe je werk klinkt. De orkestrale componist loopt daardoor alle problemen en zelfingenomenheid van de architect op, vatbaar om gevangen te raken in een vorm die inherent niet-improviserend en niet-empirisch is. Ik zou niet zo absurd dogmatisch moeten zijn, maar ik moet zeggen dat het me niets kan schelen als ik nooit meer een stuk van zulke muziek hoor. Het biedt mij bijna niets nuttigs.

Maar wat mij enorm opwindt, is de botsing tussen Westerse volkse muziek en Afrikaanse muziek. Veel van wat ik mooi vind aan muziek komt voort uit die botsing. Afrikaanse muziek ligt praktisch aan de basis van alles wat ik do—zelfs ambient, omdat die direct voortkwam uit de wens om te zien wat er gebeurt als je de geluiden in een muziekstuk “ontgrendelt”, ze hun vrijheid geeft en ze niet allemaal aan hetzelfde klokritme bindt. Dat soort vrije zweving—deze eigenaardige mengsels van onafhankelijkheid en onderlinge afhankelijkheid, en de oscillatie daartussen—is kenmerkend voor West-Afrikaanse drumritmes. Ik wil naar de toekomst om deze gevoeligheid die ik in de Afrikaanse cultuur vind te zien, bevrijd van de catastrofale situatie waarin Afrika momenteel verkeert. Ik weet niet hoe ze daaruit bevrijd zullen worden, maar ik wil dolgraag deze volgende fase zien waarin de Afrikaanse cultuur opnieuw een sterke invloed op de onze begint uit te oefenen.

Weet je wat ik haat aan computers? Het probleem met computers is dat er niet genoeg Afrika in zit. Daarom kan ik ze niet lang gebruiken. Weet je wat een nerd is? Een nerd is een mens zonder genoeg Afrika in zich. Ik weet dat dit een beetje omgekeerd racistisch klinkt om te zeggen, maar ik denk dat de Afrikaanse connectie zo belangrijk is. Weet je waarom muziek zo lang het middelpunt van ons leven was? Omdat het een manier was om Afrika binnen te laten. Over 50 jaar is het misschien niet Afrika; misschien is het Brazilië. Maar ik wil zo graag dat die gevoeligheid deze andere gebieden, zoals computers, overspoelt.

Wat me irriteert is dat het zo weinig van mijn lichaam gebruikt. Je zit daar maar, en het is behoorlijk saai. Je hebt dat stomme kleine muisje waarvoor één hand nodig is, en je ogen. Dat is alles. Wat doet de rest van je lichaam? Geen enkele Afrikaan zou een computer zoals deze accepteren. Het is gevangenhoudend."

Uittreksel afkomstig uit Wired Magazine (mei 1995). Kevin Kelly was medeoprichter en uitvoerend redacteur van Wired. Je kunt het volledige interview vinden in het Wired-archief.