N is for Nature

Er zijn mensen die denken dat wat een goede wijn maakt, afkomstig is van de natuur - factoren zoals regen, bodem en temperatuur. Dan zijn er degenen die denken dat het een kwestie van tweede natuur is - van plukken, fermenteren en rijpen. Maar tegenwoordig is er een hele nieuwe wereld van wijnmaaktechnologie - en een geheel nieuw debat over wat "natuurlijk" is en wat niet.

Tegenwoordig zijn het chemici in plaats van wijnbouwers die steeds meer verantwoordelijk zijn voor de techniek. Het is illegaal in de Verenigde Staten en in veel andere landen om smaken of kleurstoffen toe te voegen. Maar het is niet illegaal om eikenhoutschilfers toe te voegen aan wijn die in roestvrijstalen vaten gist om die "eikenhoutafwerking" te krijgen die op het etiket wordt beloofd.

Aanpassingen kunnen worden gemaakt in het niveau van koolstofdioxide, om de zuurgraad en fruitigheid te variëren, of druivensap kan worden toegevoegd als zoetstof. Poedertannines kunnen worden toegevoegd voor een steviger gevoel in de mond. Druk kan worden gebruikt om alcohol van zuur te scheiden. De techniek die bekend staat als micro-oxygenatie belucht de wijn en omzeilt de noodzaak van het oude en arbeidsintensieve proces dat bekend staat als overpompen.

Deze steeds populairdere technologieën verschuiven de wijnbereiding weg van het idee van een proces dat onderhevig is aan regionale variaties in klimaat en seizoensvariaties in het weer. De natuur heerst niet langer; tweede natuur elimineert de noodzakelijke grillen van wind, water en zonneschijn.

Hoewel de afbeeldingen en teksten op de etiketten nog steeds verwijzen naar de oude status van de wijnmaker als een alchemistische transformator van natuur naar kunst, is de realiteit anders.

Maar er vindt een geheel nieuwe transformatie plaats, die de wijnbereiding nog een stap verder verwijdert van de natuurlijke wereld. Het bedrijf Enologix uit Sonoma, Californië, maakt software die voorspelt hoe een wijn zal scoren in recensies, zelfs voordat deze gemaakt is. Veel wijnmakers denken dat het succes van hun wijn minder te maken heeft met of ze een goed wijnjaar hadden en meer met de huidige trends onder invloedrijke wijnrecensenten.

Robert M. Parker, die recenseert voor het tijdschrift Wine Spectator, zegt: "Mijn scores hebben geleid tot een hogere kwaliteit op alle prijsniveaus." Maar velen zouden beweren dat zijn invloed leidt tot een homogenisatie van de wijn, aangezien elk bedrijf probeert de hedendaagse trends in smaken te voorspellen.

Zoals Guy Debord ooit zei: "Een tijdperk dat het winstgevend vindt om met chemische middelen verschillende beroemde wijnen na te maken, kan deze alleen verkopen als het wijnkenners heeft gecreëerd die hun slachtoffers kunnen overtuigen om hun nieuwe, meer onderscheidende smaken te bewonderen."

"Telkens wanneer mensen het vermogen verliezen om dingen zelf te zien, is de expert er om absolute geruststelling te bieden," zegt Debord. In het geval van wijn verschuift de media van het vertegenwoordigen van de gouden standaard in smaak naar het creëren van een zwevende valuta van waarde.

Wijn, ooit een liminaal product, zwevend op de grens tussen natuur en tweede natuur, tussen de wereld van wind en regen en de wereld van collectieve menselijke arbeid en vaardigheid, wordt een index van een verdere ontwikkeling in de menselijke relatie tot de natuur - de ontwikkeling van 'derde natuur'.

Pas wanneer tweede natuur zich ontwikkelt, verschijnt de natuur als een concept. Zodra de technieken aanwezig zijn om de natuur in een hulpbron om te zetten, om haar te vangen of te temmen, ontstaat er waardering voor de natuur in haar ruwe staat, een staat die alleen verschijnt op het punt waar ze niet langer een algemene voorwaarde is.

Wat culturen zichzelf voorstellen als natuur is altijd een wereld die we verloren hebben. Natuur, die verschijnt als een oorsprong, verschijnt alleen retrospectief, terwijl ze verdwijnt.

De verloren wereld van de natuur oefent een magische aantrekkingskracht uit op de cultuur, die zich in haar mooiste vorm uit als romantiek. Maar ze uit zich ook als een consumentenvoorkeur, voor dat wat dicht bij de natuur staat, voor dat wat, hoewel geproduceerd, zich in zijn productie blootstelt aan de toevalligheden van wind en regen. Ondanks de mode voor biologische voeding en kruidengeneesmiddelen, is het meest duurzame product van deze hunkering naar een verloren natuur wijn.

Maar juist die hunkering naar een verloren natuur produceert zijn tegenpool, een tweede natuur. De toegenomen vraag naar wijn als handelswaar leidt tot technieken die de grillen van het seizoen en de eigenaardigheden van de regio elimineren. Het wordt tweede natuur om de voorkeur te geven aan een natuurlijk product, maar dat natuurlijke product lijkt alleen natuurlijk door de enorme investering in een tweede natuur van geïndustrialiseerde productie.

De slimme consument weet van de manipulatie van het uiterlijk van de natuur. Dit is waar de media een kritieke rol speelt bij het bevestigen van de waarde van het product, zijn authenticiteit. Als het niet authentiek is in elk detail van zijn productie, kan een zaak worden gemaakt voor de authenticiteit van zijn consumptie - voor de waarachtigheid van zijn smaak.

Wijn wordt een artefact van derde natuur, van het beheer van verschijningen, de waardering van tekens, een derde natuur die in staat is elk product van de industriële vindingrijkheid van tweede natuur om te vormen tot het teken van zijn tegendeel.

Juist de afhankelijkheid van wijn van de aura van natuur maakt het een voornaamste kandidaat voor dit soort vectoriële transformatie. Het komt erop neer te vertrouwen op de eigenaren en beheerders van derde natuur, een vectoriële klasse en hun ingehuurde specialisten in communicatie.

"Men moet niet vergeten dat elke mediaprofessional gebonden is door lonen en andere beloningen en vergoedingen aan een meester, en soms aan meerdere; en dat ieder van hen weet dat hij vervangbaar is," zoals Debord schrijft.

Om de waarachtigheid van derde natuur te bereiken, grijpen wijnmakers terug op steeds geavanceerdere technieken. Ze gaan verder dan de constructie van de ideale omgeving voor wijnproductie. Ze investeren in processen die niet geworteld zijn in de landbouw, maar in biochemische informatie. Zowel aan de productie- als aan de consumptiekant wringt informatie zich in de levenscyclus van de wijn.

En zo ook de eigenaren van informatie. Aan de ene kant de chemici en zelfs de computerprogrammeurs, die de productie veilig maken voor de recensenten, en aan de andere kant de recensenten, die de consumptie veilig maken voor de consument, die gespaard blijft voor de schande van het ontkurken van een onkarakteristiek jaar.

Maar in het proces is wijn niet langer de archetypische transactie tussen de producent dicht bij de natuur en de trouw van de consument aan zijn/haar eigen neus. Een derde partij dringt zich op in het spel, de eigenaren en distributeurs van de informatie waardoor de schijn van deze ooit heilige maar lang verloren relatie kan worden bewaard.

In elke onverwachte hoek en kier van cultuur en economie maakt een vectoriële klasse aanspraak op haar prerogatieven, en het produceren van de tekens van productie neemt de plaats in van de productie van wat ooit voorafging aan het teken. De schijn van natuur wordt bewaard - ondanks de conserveermiddelen - door de constructie van een derde natuur waarin het teken van de natuur zelf een handelswaar wordt.

McKenzie Wark, gepubliceerd in Next Nature Paperback, 2005

Notities

Guy Debord, "Comments on the Society of the Spectacle", Verso, Londen, 1990, pp16-17

Alice Feiring, "For Better or Worse, Winemakers Go High Tech", Business, New York Times, 26 augustus 2001